Imagjinoni një koleg në punë që gjithmonë merr meritat për punën e grupit, flet vazhdimisht për arritjet e tij dhe e shikon veten si më të mirin në gjithçka. Ky person mund të jetë një narcisist. Në një botë ku ndjenjat dhe emocionet janë thelbësore për marrëdhëniet, kuptimi i personalitetit narcisist është i rëndësishëm për të mbrojtur veten dhe për të zhvilluar marrëdhënie të shëndetshme në jetën e përditshme. Këto këshilla mund t’ju ndihmojnë të dalloni tiparet e narcisizmit dhe si të përballeni me një narcisist.
Çfarë Është Çrregullimi Personaliteti Narcistik?
Narcisizmi është një çrregullim personaliteti ku individi ka një ndjenjë të tepruar të vetë-vlerësimit dhe kërkon admirim të vazhdueshëm.
Tiparet kryesore përfshijnë:
- Ndjenja e lartë e vetë-vlerësimit
- Mungesa e empatisë
- Kërkesa për vëmendje dhe admirim të vazhdueshëm
- Sjellje arrogante dhe manipulimi i të tjerëve për përfitim personal
Çrregullimi i personalitetit narcistik (NPD) përfshin një model të të menduarit dhe sjelljes egoiste, arrogante, mungesë ndjeshmërie dhe konsiderate për njerëzit e tjerë. Të tjerë shpesh i përshkruajnë njerëzit me NPD si kryelartë, manipulues, egoistë dhe kërkues. Kjo mënyrë e të menduarit dhe e sjelljes shfaqet në çdo fushë të jetës së narcisistit nga puna dhe miqësia te familja dhe marrëdhëniet e dashurisë.
Çfarë E Shkakton Çrregullimin E Personalitetit Narcistik?
Faktorët kryesorë që kontribuojnë në NPD janë:
Gjenetika : Njerëzit me NPD kanë më shumë gjasa të kenë prindër ose të afërm të ngushtë narcisist.
Vëzhgimi dhe imitimi : Fëmijët mund të vëzhgojnë, imitojnë dhe mësojnë tipare dhe sjellje që mund të zhvillohen në NPD.
Përvojat negative të fëmijërisë : Mund të ketë një lidhje midis përvojave negative të fëmijërisë. Trauma, refuzimi, neglizhenca dhe mungesa e mbështetjes gjatë fëmijërisë mund të kontribuojnë në zhvillimin e tipareve narcisiste.
Stili i prindërimit : Kënaqja e tepërt e fëmijëve dhe prindërimi tepër mbrojtës mund të çojë në një fëmijë që rritet të presë dhe të kërkojë të njëjtin trajtim që ka marrë nga prindërit ose figurat e prindërve. Mund ta pengojë gjithashtu fëmijën tuaj të mësojë të rregullojë ndjenjat dhe emocionet e veta, gjë që mund të kontribuojë në probleme me kontrollin e emocioneve kur gjërat nuk shkojnë siç duhet.
Cilat Janë Ndërlikimet E Çrregullimit Të Personalitetit Narcistik?
Është shumë e zakonshme që NPD të mbivendoset me kushte dhe shqetësime të tjera të shëndetit mendor. Disa nga mbivendosjet ose ndërlikimet më të zakonshme përfshijnë:
- Çrregullime të humorit ose çrregullim bipolar. Ankthi dhe depresioni kanë më shumë gjasa të ndodhin tek njerëzit me NPD. Çrregullimi bipolar është gjithashtu më i zakonshëm tek njerëzit me NPD.
- Çrregullime të tjera të personalitetit. Disa shembuj përfshijnë çrregullimin e personalitetit kufitar (BPD) dhe çrregullimin e personalitetit antisocial (ASPD).
- Çrregullimi dismorfik i trupit. Njerëzit me NPD mund të kenë gjithashtu çrregullime dismorfike të trupit (e njohur edhe si “dismorfia e trupit”). Ndjenjat negative për trupin dhe pamjen e tyre mund të bëjnë që kjo të ndodhë më shumë.
- Çrregullimet e përdorimit të substancave. Njerëzit me NPD mund t’i drejtohen përdorimit të alkoolit ose substancave për t’i ndihmuar kur realiteti nuk i plotëson pritshmëritë e tyre. Kokaina dhe stimuluesit e tjerë ofrojnë ndjesi që njerëzit me NPD mund të dëshirojnë të kërkojnë.
Si Të Dallojmë Një Narcisist?
Njohja e një narcisisti mund të jetë sfiduese, pasi sjelljet e tyre mund të jenë shumë komplekse dhe të maskuara. Megjithatë, disa sinjale paralajmëruese janë të dukshme dhe mund të ndihmojnë në identifikimin e një narcisisti:
- Fokusim i Tepruar tek Vetvetja
Narcisistët shpesh flasin pa pushim për arritjet e tyre, pamjen e tyre, dhe gjithçka që lidhet me ta. Ata kanë një nevojë të madhe për vëmendje dhe lavdërime të vazhdueshme nga të tjerët. Për shembull, gjatë një bisede një narcisist mund të ndërpresë vazhdimisht të tjerët për të kthyer vëmendjen tek vetja e tij duke treguar histori që e bëjnë atë të duket më i mirë ose më i suksesshëm se të tjerët.
- Manipulim Emocional
Narcisistët kanë aftësi të manipulimit emocional. Ata shpesh përdorin taktika të tilla si fajësimi, lavdërimi fals dhe lojërat mendore për të kontrolluar dhe manipuluar të tjerët. Për shembull, një narcisist mund të bëjë që një person tjetër të ndihet fajtor për ndjenjat e tij ose ta manipulojë për të bërë diçka që ai nuk dëshiron. Këto taktika i ndihmojnë narcisistët të mbajnë kontrollin mbi situatat dhe njerëzit rreth tyre.
- Mungesa e Empatisë
Një nga karakteristikat më të dukshme të një narcisisti është mungesa e empatisë. Ata shpesh nuk janë të ndjeshëm ndaj ndjenjave dhe emocioneve të të tjerëve duke treguar pak ose aspak kujdes për ndjenjat e tyre. Për shembull, një narcisist mund të dëgjojë për një problem personal të dikujt, por të kthejë bisedën menjëherë tek vetja duke e injoruar ose duke e minimizuar ndjenjat e personit tjetër.
- Ndjenja e Lartë e Vetë-Vlerësimit
Narcisistët shpesh kanë një ndjenjë të tepruar të vetë-vlerësimit dhe besojnë se janë më të veçantë dhe më të rëndësishëm se të tjerët. Ata mund të kërkojnë trajtim të veçantë dhe të kenë pritshmëri të larta për privilegje. Për shembull, në një mjedis pune një narcisist mund të presë që të tjerët të bëjnë punën e tij ose të marrë lavdërime për përpjekjet e grupit duke besuar se ai meriton më shumë se të gjithë të tjerët.
- Arroganca dhe Sjellja e Mbizotërimit
Sjellja arrogante dhe e mbizotërimit është një tjetër sinjal paralajmërues i narcisizmit. Narcisistët shpesh e tregojnë veten si të pandjeshëm dhe superiorë ndaj të tjerëve duke shfaqur një qëndrim përçmues dhe nënçmues. Për shembull, ata mund të kritikojnë ose të nënvlerësojnë të tjerët për të rritur vetëvlerësimin e tyre dhe për të treguar superioritetin e tyre.
Pse Duhet Të Kemi Kujdes?
Mos trajtimi i narcisizmit mund të çojë në marrëdhënie të dëmtuara dhe probleme serioze emocionale dhe psikologjike. Individët me narcisizëm të pa trajtuar mund të përjetojnë izolim social dhe probleme të vazhdueshme në marrëdhëniet e tyre personale dhe profesionale. Për shembull, ata mund të përjetojnë vështirësi në mbajtjen e miqësive dhe marrëdhënieve afatgjata për shkak të sjelljes së tyre manipuluese dhe mungesës së empatisë.
Mbështetja nga një terapist ose psikolog mund të ndihmojë në zhvillimin e strategjive për të menaxhuar marrëdhëniet me narcisistët. Një profesionist i shëndetit mendor mund t’ju ndihmojë të identifikoni taktikat manipulative dhe të mësoni teknika për të mbrojtur veten emocionalisht dhe mendërisht. Një terapist mund t’ju mësojë teknika për të menaxhuar stresin dhe për të ndërtuar vetëvlerësimin tuaj.
Trajtimi i narcisizmit dhe menaxhimi i marrëdhënieve me narcisistët kërkon një qasje të përkushtuar dhe mbështetje profesionale. Terapia, vendosja e kufijve dhe mbështetja sociale janë hapa të rëndësishëm për të ndihmuar individët të ndërtojnë marrëdhënie më të shëndetshme dhe të qëndrueshme.
BURIME
NIH-Narcissistic Personality Disorder
Healthline-9 Signs You’re Dating a Narcissist and How to Get Out