Çrregullimet e Të Ngrënit
Anoreksia Nervore
Çfarë është Anoreksia Nervore?
Anoreksia nervore karakterizohet nga një kufizim i rëndësishëm i marrjes së ushqimit, që çon në peshë shumë të ulët trupore në raport me moshën dhe gjatësinë. Individët me këtë çrregullim kanë një frikë të thellë nga shtimi në peshë dhe shpesh kanë një perceptim të shtrembër të trupit të tyre, duke e konsideruar veten të shëndoshë edhe kur janë nën peshë.
Kriteret sipas DSM-5:
- Kufizim i konsumit të ushqimit që çon në peshë trupore shumë më të ulët se ajo e pritshme për moshën dhe zhvillimin.
- Frikë e tepruar nga shtimi në peshë ose nga shëndoshja, edhe pse individi është nën peshë.
- Perceptim i shtrembër i trupit ose mungesë e njohjes së seriozitetit të humbjes së peshës.
Etiologjia:
Faktorët që kontribuojnë përfshijnë presionet sociale për pamjen trupore, faktorët familjarë (presione ose konflikte familjare), faktorët gjenetikë, dhe faktorët biokimikë që përfshijnë disbalancën e neurotransmetuesve të lidhur me rregullimin e oreksit dhe humorit.
Prognoza:
Pa trajtim, anoreksia mund të çojë në komplikacione serioze fizike, si kequshqyerja, probleme kardiake, dhe osteoporozë. Nëse trajtohet në kohë, shanset për shërim rriten ndjeshëm, megjithatë disa individë mund të përjetojnë simptoma kronike.
Trajtimi:
- Terapia Psikologjike: Terapia Kognitive-Biheviorale (CBT) dhe terapia familjare janë të dobishme për trajtimin e anoreksisë.
- Mbështetja mjekësore: Kërkohet mbikëqyrje mjekësore për të rikthyer peshën trupore dhe për të parandaluar komplikacionet shëndetësore.
- Medikamentet: Antidepresantët mund të ndihmojnë në trajtimin e simptomave të depresionit ose ankthit.
Bulimia Nervore
Çfarë është Bulimia Nervore?
Bulimia nervore karakterizohet nga episode të ngrënies së tepërt (binge-eating) të ndjekura nga përpjekje të tepruara për të kompensuar marrjen e kalorive përmes vjelljes së qëllimshme, përdorimit të laxativëve, ose ushtrimeve të tepruara.
Kriteret sipas DSM-5:
- Episodet e ngrënies së tepërt, ku individi konsumon një sasi të madhe ushqimi në një periudhë të shkurtër kohore dhe ndjen se nuk mund të ndalojë të hajë.
- Sjellje kompensuese të përsëritura (si vjellje e qëllimshme, përdorimi i laxativëve, ose ushtrime të tepruara) për të parandaluar shtimin në peshë.
- Vetëvlerësimi është në mënyrë të tepruar i ndikuar nga forma dhe pesha trupore.
Etiologjia:
Faktorët përfshijnë presionet shoqërore dhe mediatike për pamjen trupore, faktorët gjenetikë dhe ndikimet familjare, si edhe një predispozitë për disbalancë në neurotransmetuesit e lidhur me humorin dhe oreksin.
Prognoza:
Bulimia mund të çojë në probleme serioze shëndetësore, përfshirë dëmtime në traktin tretës, probleme dentare dhe dehidrim. Megjithatë, me trajtim të përshtatshëm, shumë individë mund të shërohen.
Trajtimi:
Terapia Kognitive-Biheviorale (CBT) është trajtimi kryesor për buliminë, duke ndihmuar individët të ndryshojnë sjelljet e ngrënies dhe perceptimet për trupin.
Mbështetja mjekësore: Kontrolli i simptomave fizike dhe rikthimi i ekuilibrit elektrolitik është i rëndësishëm.
Medikamentet: Antidepresantët si fluoksetina (Prozac) janë përdorur me sukses në trajtimin e bulimisë.
Çrregullimi i Të Ngrënit pa Kriter
Çfarë është Çrregullimi i Të Ngrënit pa Kriter?
Ky çrregullim karakterizohet nga episode të ngrënies së tepërt, por pa sjellje kompensuese (si vjellje apo laxativë) si tek bulimia. Njerëzit hanë në mënyrë të tepruar dhe ndihen fajtorë për këtë, por nuk përpiqen të rregullojnë peshën e tyre.
Kriteret sipas DSM-5:
- Episodet e ngrënies së tepërt, të cilat përfshijnë ngrënie më të shpejtë se zakonisht dhe konsum të një sasi të madhe ushqimi në një periudhë të shkurtër kohore.
- Mungesa e sjelljeve kompensuese si vjellja ose përdorimi i laxativëve.
- Shqetësim emocional gjatë ose pas episodeve të ngrënies së tepërt.
Etiologjia:
Faktorët përfshijnë predispozitën gjenetike, shqetësimet emocionale, dhe sjelljet impulsive, si edhe presionet shoqërore për pamjen trupore.
Prognoza:
Çrregullimi i ngrënies pa kriter mund të çojë në obezitet dhe në komplikacione të lidhura me të, si diabeti dhe sëmundjet e zemrës, por trajtimi mund të përmirësojë prognozën.
Trajtimi:
Terapia Psikologjike: CBT dhe Terapia Interpersonale (IPT) janë të efektshme për të ndihmuar individët të rregullojnë sjelljet e ngrënies dhe emocionet e lidhura me të.
Mbështetja mjekësore: Kërkohet ndihmë mjekësore për të menaxhuar peshën dhe komplikacionet shëndetësore.
Medikamentet: Disa medikamente, si antidepresantët, mund të ndihmojnë në reduktimin e episodeve të ngrënies së tepërt.
Çrregullimi PICA
Çfarë është PICA?
PICA karakterizohet nga konsumimi i përsëritur i substancave jo ushqimore (p.sh., dheu, letra, qelqi, bojë) për një periudhë të paktën një muaj. Ky çrregullim është më i zakonshëm në fëmijëri, por mund të ndodhë në çdo moshë.
Kriteret sipas DSM-5:
- Konsumim i përsëritur i substancave jo ushqimore për të paktën një muaj, që nuk është i përshtatshëm për zhvillimin e individit.
- Sjellja nuk është pjesë e një praktike kulturore të pranuar.
Etiologjia:
Faktorët përfshijnë mungesa të ushqyesve si hekur dhe zink, trauma emocionale, dhe faktorët mjedisorë. PICA është gjithashtu më i zakonshëm tek individët me çrregullime zhvillimore si autizmi.
Prognoza:
Pa trajtim, PICA mund të çojë në komplikacione shëndetësore, si helmimi ose dëmtimi i traktit tretës. Megjithatë, trajtimi i hershëm mund të përmirësojë prognozën.