Skip to content Skip to footer

Çrregullimet Brendësuese

Çrregullimet Brendësuese

Çrregullimet brendësuese përfaqësojnë një grup të rëndësishëm çrregullimesh emocionale dhe mendore që shpesh shfaqen në fëmijëri dhe adoleshencë. Këto çrregullime karakterizohen nga shqetësime emocionale të brendshme, si ankthi dhe depresioni, dhe ndikojnë në funksionimin social dhe akademik të individëve. Disa nga çrregullimet më të zakonshme brendësuese përfshijnë Çrregullimin e Ankthit të Ndarjes, Çrregullimin Shmangës, Çrregullimin e Ankthit të Përgjithësuar, Çrregullimin e Fobisë, Çrregullimin Obsesiv-Kompulsiv dhe Çrregullimin e Histerisë. Më poshtë do të shqyrtojmë secilin nga këto çrregullime në detaje.

Çrregullimi i Ankthit të Ndarjes (Separation Anxiety Disorder)

Çrregullimi i Ankthit të Ndarjes Separation Anxiety Disorder

Tabloja Klinike: Çrregullimi i ankthit të ndarjes është një shqetësim i zakonshëm te fëmijët, i cili shfaqet si frikë e tepruar për t’u ndarë nga prindërit ose kujdestarët e tyre. Fëmijët e prekur shpesh shfaqin shqetësim të fortë dhe simptoma fizike si dhimbje koke ose barku kur përballen me situata të ndarjes, si shkolla ose aktivitete të tjera. Kjo sjellje ndikon negativisht në zhvillimin e tyre social dhe emocional.

Kriteret Diagnostikuese (DSM-5):
Frika e tepruar: Frika ose ankthi në lidhje me ndarjen nga prindërit ose kujdestarët, që zgjat të paktën një muaj për fëmijët nën 18 vjeç.

Simptomat (tre ose më shumë):

  • Frikë për humbjen e prindërve.
  • Frikë për ndarjen nga shtëpia ose prindërit.
  • Refuzimi për të shkuar në shkollë.
  • Ankthi mbi ngjarje që mund të shkaktojnë ndarjen.
  • Shprehje të shqetësimeve fizike (p.sh., dhimbje koke, stomaku).

Etiologjia: Faktorët gjenetikë, përvojat traumatik, si ndarja nga prindërit, dhe një histori familjare e çrregullimeve të ankthit mund të kontribuojnë në zhvillimin e këtij çrregullimi.
Rrjedha dhe Prognoza: Pa trajtim, ankthi i ndarjes mund të vazhdojë në adoleshencë dhe të ndikojë në marrëdhëniet sociale. Megjithatë, me trajtim të përshtatshëm, fëmijët zakonisht arrijnë të përmirësojnë aftësitë e tyre sociale dhe emocionale.

Trajtimi:

  • Terapia Kognitive-Sjellore (CBT): Përdoret për të ndihmuar fëmijët të menaxhojnë ankthin dhe të zhvillojnë strategji për përballimin e ndarjes.
  • Terapia Familjare: Përdoret për të mbështetur familjen në mënyrën se si të trajtojnë ankthin e fëmijës.

Çrregullimi i Shmangies

Tabloja Klinike: Çrregullimi shmangës karakterizohet nga ndjeshmëria e tepruar ndaj kritikave dhe frika nga situatat sociale. Fëmijët e prekur shpesh ndihen të pakënaqur dhe mund të shmangin aktivitetet sociale, duke rrezikuar kështu zhvillimin e tyre social dhe emocional.

Kriteret Diagnostikuese (DSM-5):

  • Një model i qëndrueshëm i shmangies ndaj situatave sociale për shkak të frikës nga kritikët ose refuzimi.
  • Simptomat më të zakonshme janë pengesa sociale, negativizëm, vetëdyshim, si dhe kërkimi i perfeksionit.
  • Frika e ndarjes ndikon negativisht në funksionimin e përditshëm.

Etiologjia: Mungesa e një ekspierience sociale në zhvillimin e marrëdhenieve me moshtarët, mund të udhëheq drejt këtij çrregullimi.
Rrjedha dhe Prognoza: Çrregullimi i shmangies mund të vazhdojë në moshën e rritur, duke shkaktuar probleme të vazhdueshme në marrëdhëniet personale. Megjithatë, trajtimi i hershëm mund të përmirësojë prognozën.

Trajtimi:

  • Terapia Kognitive-Sjellore: Ndihmon individët të zhvillojnë aftësi sociale dhe të përballen me frikën e refuzimit.
  • Terapia në Grup: Ofron një mundësi për të ndarë përvojat dhe të zhvillojë marrëdhënie me të tjerët.

Çrregullimi i Ankthit të Përgjithësuar (Generalized Anxiety Disorder - GAD)

Tabloja Klinike: Çrregullimi i ankthit të përgjithësuar karakterizohet nga shqetësime të vazhdueshme për situata të përditshme, si shkolla, miqësitë dhe aktivitete të tjera. Fëmijët shpesh ndihen të tensionuar dhe të lodhur nga mendimet e tyre.

Kriteret Diagnostikuese (DSM-5):

Ankth i vazhdueshëm: Ankthi i tepruar për disa ngjarje ose aktivitete, që zgjat të paktën 6 muaj.
Vështirësi në kontrollimin e ankthit: Vështirësi në kontrollimin e shqetësimit.

Simptomat (tre ose më shumë):

  • Nervozizëm ose shqetësim.
  • Lodhje e lehtë.
  • Vështirësi në përqendrim.
  • Irritueshmëri.
  • Problemet me gjumin (vështirësi në fjetje, gjumë i ndërprerë).

Etiologjia: Faktorët gjenetikë, ngjarjet stresuese dhe stilin e jetesës mund të kontribuojnë në zhvillimin e këtij çrregullimi.
Rrjedha dhe Prognoza: Pa trajtim, GAD mund të çojë në probleme të tjera emocionale dhe sjellore. Megjithatë, trajtimi i hershëm mund të ndihmojë në reduktimin e simptomave dhe përmirësimin e cilësisë së jetës.

Trajtimi:
Terapia Kognitive-Sjellore (CBT): Përdoret për të ndihmuar individët të zhvillojnë strategji për të menaxhuar ankthin.
Medikamentet: Antidepresantët dhe anksiolitikët mund të përdoren për të menaxhuar simptomat.

Çrregullimi i Fobisë (Specific Phobia)

Çrregullimi i Fobisë

Tabloja Klinike: Çrregullimi i fobisë karakterizohet nga frika e tepruar dhe e pavendosur ndaj një objekti ose situate specifike, si frika nga lartësitë, kafshët ose situatat shoqërore.

Kriteret Diagnostikuese (DSM-5):

  • Frika e tepruar: Frika ose ankthi i lidhur me një objekt ose situatë specifike (p.sh., kafshë, lartësi, errësirë) që është e tepruar dhe e paarsyeshme.
  • Ekspozimi: Ekspozimi ndaj objektit ose situatës shkakton një përgjigje të menjëhershme ankthi, që mund të përfshijë panik.
  • Dëshira për shmangie: Fëmija ose individi ka një sjellje shmangëse ndaj objektit ose situatës, ose përjeton ankth të rëndë kur nuk mund ta shmangë.
  • Koha: Frika ose ankthi duhet të jetë të paktën 6 muaj.
  • Ndikimi: Simptomat shkaktojnë probleme të rëndësishme në funksionimin social, akademik ose në fusha të tjera.
  • Përjashtimi: Simptomat nuk janë më të mira për një çrregullim tjetër (p.sh., ankth i përgjithshëm) dhe nuk lidhen me substanca.

Etiologjia: Fobia shpesh ndodh pas përvojave traumatikë ose është e lidhur me faktorë gjenetikë.
Rrjedha dhe Prognoza: Fobia pa trajtim mund të çojë në shmangie të vazhdueshme të situatave që e shkaktojnë frikën, duke ndikuar në jetën e përditshme. Megjithatë, trajtimi mund të ndihmojë në menaxhimin e frikës.

Trajtimi:

  • Terapia e Ekspozimit: Ndihmon individët të përballen gradualisht me frikën e tyre.
  • Terapia Kognitive-Sjellore: Përdoret për të ndryshuar mendimet negative lidhur me frikën.

Çrregullimi Obsesiv-Kompulsiv (Obsessive-Compulsive Disorder - OCD)

Çrregullimi Obsesiv-Kompulsiv

Tabloja Klinike: Çrregullimi obsesiv-kompulsiv karakterizohet nga mendime obsesive dhe sjellje kompulsive që individët ndjejnë se duhet të kryejnë për të lehtësuar ankthin.

Kriteret Diagnostikuese (DSM-5):

  • Prania e mendimeve, imazheve ose impulseve obsesive.
  • Sjelljet kompulsive të kryera për të reduktuar ankthin, që zgjat më shumë se 1 muaj.

Etiologjia: OCD ka një komponent gjenetik dhe është i lidhur me ndryshime neurobiologjike, si dhe faktorë mjedisorë.
Rrjedha dhe Prognoza: OCD mund të ketë një ndikim të rëndësishëm në jetën e përditshme të individëve. Trajtimi i hershëm shpesh sjell rezultate më të mira.

Trajtimi:

  • Terapia Kognitive-Sjellore (CBT): Fokuson në ndihmën e individëve për të menaxhuar mendimet obsesive dhe sjelljet kompulsive.
  • Medikamentet: Inhibitorët e rikthimit të serotoninës (SSRIs) shpesh përdoren.

Klinika EGO

Rezervoni një takim tani!