Çrregullimet e Të Nxënit
Çrregullimet e Të Mësuarit

Çfarë janë?
Çrregullimet e të mësuarit janë një grup çrregullimesh që ndikojnë në aftësitë akademike të individëve, duke përfshirë vështirësi në lexim, shkrim dhe matematikë.
Kriteret sipas DSM-5:
- Vështirësi në të mësuarit që janë jashtëzakonisht të larta për nivelin e inteligjencës dhe të arsimit.
- Simptomat duhet të shfaqen për një periudhë të konsiderueshme, zakonisht gjatë fëmijërisë.
- Ndikim në përformancën akademike dhe funksionimin në jetën e përditshme.
Etiologjia:
Çrregullimet e të mësuarit shpesh lidhen me faktorë gjenetikë, neurobiologjikë, dhe mjedisorë. Disa fëmijë mund të kenë një histori familjare të këtyre çrregullimeve.
Prognoza:
Prognosa është e ndryshme, dhe shumë individë mund të arrijnë përmirësime të konsiderueshme me trajtim të duhur.
Trajtimi:
- Terapitë edukative: Ndihmojnë në zhvillimin e strategjive për të përmirësuar aftësitë e të nxënit.
- Mbështetje për prindërit dhe mësuesit: Edukimi dhe trajnimi për të ndihmuar në menaxhimin e çrregullimeve.
Çrregullimi i Leximit (Disleksia)

Çfarë është?
Disleksia është një çrregullim i të nxënit që karakterizohet nga vështirësi të qëndrushme në leximin e saktë dhe të shpejtë.
Kriteret sipas DSM-5:
- Vështirësi në lexim që është në përpjesëtim të ngadaltë me nivelin e inteligjencës.
- Dështimi në arritjen e nivelit të pritur të leximit për të paktën 6 muaj.
- Të dhënat e leximit duhet të jenë në përputhje me nivelin e arsimit.
Etiologjia:
Disleksia shpesh lidhet me faktorin gjenetik, dhe ndryshimet strukturore në tru, veçanërisht në rajonet që janë përgjegjëse për procesimin e gjuhës.
Prognoza:
Shumë individë me disleksi arrijnë të përmirësojnë aftësitë e tyre të leximit me mbështetje dhe strategji të përshtatshme.
Trajtimi:
- Terapia e leximit: Metoda të specializuara për të përmirësuar leximin dhe shkrimin.
- Teknologji asistive: Përdorimi i mjeteve teknologjike për të ndihmuar në procesin e të nxënit.
Çrregullimi i Matematikes (Diskalkulia)

Çfarë është?
Diskalkulia është një çrregullim i të nxënit që karakterizohet nga vështirësi në aritmetikë dhe konceptet matematikore.
Kriteret sipas DSM-5:
- Vështirësi në matematikë që është e dukshme në testet dhe detyrat e matematikës.
- Vështirësi të qëndrueshme në llogaritjet matematikore, që ndikon në performancën akademike.
- Simptomat duhet të jenë të pranishme për një periudhë të konsiderueshme.
Etiologjia:
Diskalkulia mund të lidhet me faktorë gjenetikë dhe ndryshime neurobiologjike që ndihmojnë në përpunimin e informacionit matematikor.
Prognoza:
Shumë individë me diskalkuli arrijnë të përmirësojnë aftësitë e tyre matematikore me mbështetje dhe strategji të përshtatshme.
Trajtimi:
- Terapia matematikore: Ndihmon në zhvillimin e strategjive për të përmirësuar llogaritjet dhe konceptet matematikore.
- Mbështetje edukative: Përdorimi i metodave vizuale dhe të tjera për të ndihmuar në përvetësimin e matematikës.
Çrregullimi i Gjuhës së Shkruar

Çfarë është?
Çrregullimi i gjuhës së shkruar është një çrregullim që ndikon në aftësinë për të shkruar në mënyrë të saktë dhe të kuptueshme.
Kriteret sipas DSM-5:
- Vështirësi në shkrim që është e dukshme në testet dhe detyrat shkollore.
- Humbje e aftësive në shkrim, si dhe gramatikë dhe strukturë të dobët.
- Simptomat duhet të jenë të pranishme për një periudhë të konsiderueshme.
Etiologjia:
Çrregullimi i gjuhës së shkruar mund të lidhet me vështirësi në procesin e përpunimit të informacionit dhe me faktorë gjenetikë.
Prognoza:
Individët me këtë çrregullim shpesh përmirësohen me mbështetje të duhur dhe strategji të mësimit.
Trajtimi:
- Terapia e shkrimit: Metoda të specializuara për të përmirësuar aftësitë e shkrimit.
- Mbështetje akademike: Përdorimi i mjeteve teknologjike dhe teknikave të tjera për të ndihmuar në shkrimin.
Mutizmi Selektiv

Çfarë është?
Mutizmi selektiv është një çrregullim që karakterizohet nga mosdiskutimi i individëve në situata të caktuara, duke përfshirë shkollën, ndonëse ata kanë aftësi të plota për të folur.
Kriteret sipas DSM-5:
- Mungesa e të folurit në situata të caktuara, duke ndodhur për të paktën 1 muaj (përveç muajit të parë të shkollës).
- Të folurit është i pranishëm në situata të tjera, si në shtëpi.
- Të ndikojë në funksionimin social dhe akademik.
Etiologjia:
Mutizmi selektiv shpesh lidhet me ankthin social dhe mund të ketë një komponent gjenetik. Streset mjedisore gjithashtu mund të kontribuojnë.
Prognoza:
Prognosa është e ndryshme, por shumë fëmijë me mutizëm selektiv arrijnë të zhvillojnë aftësi të mira komunikimi me trajtim dhe mbështetje.
Trajtimi:
- Terapia e sjelljes: Ndihmon fëmijët të përballen me situatat që i bëjnë të ndihen të shqetësuar.
- Terapitë familjare: Mund të ndihmojnë në ndihmën e prindërve dhe familjarëve për të mbështetur fëmijën.
Çrregullimet e Komunikimit

Çfarë janë?
Çrregullimet e komunikimit përfshijnë vështirësi në zhvillimin e gjuhës, si dhe vështirësi në të folur dhe ndërlidhje sociale.
Kriteret sipas DSM-5:
- Deficite në aftësitë e komunikimit që ndikojnë në funksionimin social dhe akademik.
- Vështirësi në zhvillimin e gjuhës dhe të folurit në mënyrë të përshtatshme për moshën.
- Simptomat duhet të jenë të pranishme për një periudhë të konsiderueshme.
Etiologjia:
Faktorët gjenetikë, neurobiologjikë dhe mjedisorë mund të kontribuojnë në këto çrregullime.
Prognoza:
Prognosa ndryshon, por shumë individë përmirësohen me mbështetje dhe trajtim të duhur.
Trajtimi:
- Terapia e gjuhës: Ndihmon individët të zhvillojnë aftësi komunikimi.
- Mbështetje edukative: Përdorimi i metodave të ndryshme për të ndihmuar në përmirësimin e komunikimit.
Çrregullimi Fonologjik

Çfarë është?
Çrregullimi fonologjik karakterizohet nga vështirësi në përdorimin e tingujve të gjuhës dhe formimin e fjalëve.
Kriteret sipas DSM-5:
- Vështirësi në prononcim dhe përdorimin e tingujve.
- Të ndikojë në komunikimin social dhe funksionimin akademik.
- Simptomat duhet të jenë të pranishme për një periudhë të konsiderueshme.
Etiologjia:
Çrregullimi fonologjik mund të lidhet me faktorë gjenetikë dhe neurobiologjikë.
Prognoza:
Shumë fëmijë me këtë çrregullim përmirësohen me trajtim dhe mbështetje.
Trajtimi:
- Terapia e të folurit: Ndihmon në zhvillimin e aftësive fonologjike.
- Mbështetje edukative: Përdorimi i teknikave të ndryshme për të ndihmuar në prononcim.
Çrregullimi i Belbezimit

Çfarë është?
Çrregullimi i belbezimit karakterizohet nga vështirësi të qëndrueshme në flasjen e qartë dhe të rrjedhshme.
Kriteret sipas DSM-5:
- Vështirësi në flasjen e qartë, duke përfshirë ngadalësimin dhe përsëritjen e tingujve ose fjalëve.
- Të ndikojë në funksionimin social dhe akademik.
- Simptomat duhet të jenë të pranishme për një periudhë të konsiderueshme.
Etiologjia:
Çrregullimi i belbezimit shpesh ka një komponent gjenetik, por mund të ndikohen edhe nga faktorët mjedisorë.
Prognoza:
Shumë individë me belbezimin arrijnë të përmirësojnë aftësitë e tyre me mbështetje dhe trajtim të duhur.
Trajtimi:
- Terapia e të folurit: Fokuson në zhvillimin e rrjedhshmërisë dhe shprehjes së fjalëve.
- Mbështetje psikologjike: Ndihmon në menaxhimin e stresit dhe ankthit që lidhet me belbezimin.