Psikologjia pozitive është një nga degët më të reja të psikologjisë që fokusohet se si t’i ndihmojmë individët të përparojnë dhe të bëjnë jetë të shëndetshme dhe të lumtur. Psikologjia pozitive nuk ka të bëjë me vendosjen e një fytyre të lumtur gjatë gjithë kohës. Jeta mund të jetë e vështirë dhe zhgënjimet dhe sfidat janë të pashmangshme.Megjithatë, kërkimet shkencore kanë treguar se ka disa strategji dhe aftësi që lejojnë njerëzit të përballojnë sfidat e jetës në mënyrë efektive.
Si Funksionon Psikologjia Pozitive?
Psikologjia pozitive ka shumë aplikime praktike duke përfshirë arsimin, terapinë, vetë-ndihmën, menaxhimin e stresit dhe çështjet e punës. Duke përdorur strategji nga psikologjia pozitive motivon dhe ndihmon individët të zhvillojnë pikat e tyre të forta personale.
Disa nga temat kryesore në psikologjinë pozitive përfshijnë:
- Gjetja e forcës për të vazhduar dhe menduar pozitivisht
- Virtytet e karakterit
- Fokusimi te kënaqësitë, mirënjohjen, lumturinë, shpresën, vetëdijen
- Optimizmi, të menduarit pozitiv dhe qëndrueshmërinë
Për të përshkruar dhe kuptuar më mirë mirëqenien që është një aspekt kryesor në psikologjinë pozitive, Seligman (President i Shoqatës Amerikane të Psikologjisë) krijoi modelin PERMA.
PERMA përfaqëson pesë elemente të mirëqenies:
- Emocione Pozitive: Përjetimi i optimizmit dhe mirënjohjes për të kaluarën, kënaqësisë në të tashmen dhe shpresës për të ardhmen.
- Angazhimi: Përfshirja në aktivitete dhe hobi që të pëlqejnë.
- Marrëdhëniet: Ndërtimi i lidhjeve të forta sociale me familjen dhe miqtë.
- Kuptimi: Gjetja e një qëllimi dhe kuptimi më të madh në jetën tënde.
- Arritjet: Vendosja dhe arritja e qëllimeve dhe suksesit personal.
Optimizmi dhe Ndikimi i Tij në Shëndetin Mendor
Optimizmi është një qëndrim mendor që karakterizohet nga pritshmëri pozitive për të ardhmen. Individët optimistë kanë tendencë të shohin situatat e vështira si të përkohshme dhe të menaxhueshme. Optimizmi ndikon pozitivisht në shëndetin mendor duke rritur rezistencën ndaj stresit, përmirësuar humorin dhe ulur rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve mendore si depresioni dhe ankthi.
Përfitimet e Optimizmit
Përmirësimi i shëndetit mendor: Të menduarit pozitiv dhe optimist mund të zvogëlojë simptomat e depresionit dhe ankthit.
Rritja e qëndrueshmërisë: Optimizmi ndihmon individët të përballojnë më mirë sfidat dhe të rikuperohen më shpejt nga dështimet.
Mirëqenia e përgjithshme: Një mendësi optimiste është e lidhur me nivele më të larta të kënaqësisë me jetën dhe lumturisë.
Strategjitë për Rritjen e Optimizmit
Ja disa strategji që mund t’ju ndihmojnë të kultivoni optimizmin:
- Praktikoni mirënjohjen: Çdo ditë shkruani tre gjëra për të cilat jeni mirënjohës. Kjo do t’ju ndihmojë të përqendroheni në aspektet pozitive të jetës tuaj.
- Vendosni qëllime të arritshme: Qëllimet e arritshme dhe të matshme ju japin diçka për të punuar dhe për të shpresuar.
- Visualizoni suksesin: Shpenzoni kohë duke imagjinuar suksesin tuaj në situata të ndryshme. Kjo mund t’ju ndihmojë të ndërtoni besimin dhe motivimin.
- Përdorni dialog të brendshëm pozitiv: Zëvendësoni mendimet negative me ato pozitive. Kur gjeni veten duke menduar diçka negative, përpiquni ta riformuloni atë në një mendim pozitiv.
- Rrethohuni me njerëz pozitiv: Njerëzit rreth jush ndikojnë në qëndrimin tuaj. Rrethohuni me njerëz që janë pozitiv dhe mbështetës.
- Përdorni humorin: Gjeni arsye për të qeshur çdo ditë. Humori është një mjet i fuqishëm për të përmirësuar humorin dhe për të reduktuar stresin.
- Praktikoni kujdesin për veten: Kujdesuni për trupin dhe mendjen tuaj përmes një diete të shëndetshme, ushtrimeve të rregullta dhe mjaftueshmërisë së gjumit.
- Ndihmoni të tjerët: Vullnetarizmi dhe ndihma për të tjerët mund t’ju japin një ndjenjë qëllimi dhe të përmirësojnë humorin tuaj.
Si Zvogëlon Mirënjohja Sëmundjet Mendore
Mirënjohja ka një ndikim të thellë në uljen e sëmundjeve mendore si depresioni dhe ankthi. Ajo vepron duke ndryshuar fokusin e mendjes nga negativiteti dhe stresi te aspektet pozitive të jetës.
Ja disa mënyra se si mirënjohja ndihmon në zvogëlimin e sëmundjeve mendore dhe disa shembuj të praktikave të përditshme:
- Rritja e Hormoneve të Lumturisë: Mendimi i vazhdueshëm për problemet dhe dështimet është një nga shkaqet kryesore të depresionit dhe ankthit. Praktika e mirënjohjes rrit prodhimin e hormoneve si dopamina dhe serotonina të cilat janë të lidhura me ndjenjat e lumturisë dhe mirëqenies. Mirënjohja ndihmon në ndërrimin e fokusit te gjërat pozitive.
- Përmirësimi i Vetëvlerësimit: Kur jemi mirënjohës për atë që kemi dhe për veten tonë, vetëvlerësimi ynë rritet. Kjo ndihmon në luftimin e ndjenjave të pamjaftueshmërisë dhe ul nivelin e depresionit.
- Rritja e Ndjenjës së Lidhjes Sociale: Mirënjohja forcon marrëdhëniet sociale dhe krijon ndjenja të lidhjes dhe mbështetjes. Marrëdhëniet e forta sociale janë një faktor mbrojtës kundër depresionit dhe ankthit
- Ndihma në Menaxhimin e Stresit: Shprehja e mirënjohjes ndihmon në uljen e stresit duke na bërë të përqendrohemi në anët pozitive dhe në ato gjëra që na bëjnë të ndihemi mirë.
Shembuj të Praktikave të Përditshme të Mirënjohjes
- Ditari i Mirënjohjes: Shkruani çdo mëngjes ose mbrëmje tre gjëra për të cilat jeni mirënjohës. Kjo praktikë ndihmon në vendosjen e një toni pozitiv për ditën ose në mbylljen e saj me një ndjenjë kënaqësie.
- Shprehja e Mirënjohjes në Familje: Çdo ditë, merrni disa minuta për të falënderuar anëtarët e familjes për gjërat që kanë bërë. Për shembull, falënderoni partnerin tuaj për një vakt të shijshëm ose fëmijën për ndihmën në shtëpi.
- Karta Mirënjohjeje: Mbani disa karta mirënjohjeje në çantën tuaj. Kur ndiheni të stresuar ose të shqetësuar, shkruani një kartë mirënjohjeje dhe dorëzojeni dikujt. Ky akt i thjeshtë mund të përmirësojë ndjeshëm humorin tuaj dhe të marrësit.
- Fotografi të Mirënjohjes: Çdo ditë bëni një foto të diçkaje për të cilën jeni mirënjohës. Kjo mund të jetë një peizazh i bukur, një moment me miqtë ose një vakt i shijshëm. Shikimi i këtyre fotove më vonë mund t’ju ndihmojë të ndiheni më mirë.
- Meditimi i Mirënjohjes: Gjeni një vend të qetë dhe meditoni për disa minuta, duke menduar për njerëzit dhe gjërat që ju bëjnë të ndiheni mirënjohës. Ky është një ushtrim i fuqishëm për të ndryshuar fokusin e mendjes dhe për të reduktuar stresin.
Shembuj të Suksesshëm të Aplikimit të Psikologjisë Pozitive
Një nga shembujt më të njohur të aplikimit të psikologjisë pozitive është Programi I mendësisë të Ushtarëve, i zhvilluar nga Martin Seligman për Ushtrinë Amerikane. Ushtria kërkonte jo vetëm ushtarë fizikisht të përgatitur, por edhe të gatshëm psikologjikisht për të përballuar stresin e fushës së betejës dhe për të mbrojtur veteranët nga depresioni, divorci, varësia dhe vetëvrasja.
Seligman krijoi një program që përfshinte teste psikologjike, kurse për vetë-përmirësim dhe një studim pilot për qëndrueshmërinë, të cilat më vonë u përfshinë në një program për 1 milion ushtarë. Rezultatet ishin mbresëlënëse me ushtarët që përmirësuan ndjeshëm gjendjen emocionale, përballimin aktiv, optimizmin dhe reduktuan shenja të depresionit. Ky program ndikoi pozitivisht jo vetëm në fushën e betejës, por edhe në jetën e përditshme të ushtarëve dhe marrëdhëniet e tyre familjare.
Fokusi te pikat e forta
Në mjediset e punës, psikologjia pozitive ka ndihmuar punonjësit të menaxhojnë stresin dhe të përjetojnë rritje dhe qendrueshmeri aktive. Një shembull i suksesshëm është Southwest Airlines. Duke përdorur mjetin e vlerësimit CliftonStrengths™, kompania identifikoi dhe shfrytëzoi pikat e forta të çdo punonjësi, duke krijuar një kulturë të ekselencës në shërbim dhe inovacion.
Shembuj praktikë në klasë
Programi i Qëndrueshmërisë së Penn (PRP)
Ky program i zhvilluar për shkollat synon të rrisë aftësinë e nxënësve për të përballuar problemet e përditshme duke u mësuar atyre të identifikojnë ndjenjat e tyre, të zhvillojnë një stil të shpjegimit optimist dhe të analizojnë shkaqet e problemeve. Rezultatet tregojnë se nxënësit që kanë ndjekur programin janë më optimistë, më pak të dëshpëruar dhe me rrezik më të ulët për depresion dhe ankth.
Programi i Qëndrueshmërisë SPARK
Ky program në Mbretërinë e Bashkuar kombinon Terapinë CBT me psikologjinë pozitive për të rritur qëndrueshmërinë emocionale dhe për të parandaluar depresionin te fëmijët. Studimet tregojnë se nxënësit që morën pjesë në program kishin rrezik më të ulët për depresion dhe nivel më të lartë të qëndrueshmërisë emocionale.
Psikologjia pozitive përqendrohet në zhvillimin e resurseve personale si optimizmi, rezilienca dhe aftësia për të përballuar ndryshimet me një qëndrim pozitiv. Përmes praktikave si mbajtja e një qëndrimi të mirë, praktikimi i mirënjohjes dhe ruajtja e lidhjeve të shëndetshme sociale, individët mund të ndihen më të lumtur dhe më të plotë në jetën e tyre të përditshme. Psikologjia pozitive inkurajon një perspektivë optimiste dhe krijuese ndaj jetës, duke kontribuar në rritjen e mirëqenies dhe përmirësimin e performancës në shumë aspekte të jetës personale dhe profesionale.
BURIME
PositivePsichology.com-What Is Positive Psychology & Why Is It Important?
VeryWellMind-Can Positive Psychology Make You Happier?
Psychology Today-Positive Psychology