Dhuna në familje është çdo formë abuzimi fizik, emocional, seksual apo ekonomik brenda një marrëdhënieje familjare apo intime. Ajo prek jo vetëm gratë, por edhe burrat dhe fëmijët duke shkaktuar pasoja të rënda për shëndetin mendor dhe fizik të viktimave. Sipas një studimi nga INSTAT, në Shqipëri, rreth 52% e grave të moshës 18-74 vjeç kanë përjetuar një formë të dhunës gjatë jetës së tyre.
Llojet E Dhunës Në Familje: Shpalosja E Formave Të Abuzimit
Dhuna Fizike
Dhuna fizike është forma më e dukshme dhe më e njohur e dhunës në familje. Ajo përfshin çdo veprim që shkakton dëmtime trupore si goditje, grushtime, shtyrje ose përdorimi i armëve. Ky lloj dhune shpesh lë shenja të dukshme në trupin e viktimës, por ndikimi psikologjik është gjithashtu shkatërrues duke shkaktuar frikë dhe ndjenja të thella të pafuqisë.
Dhuna Emocionale dhe Psikologjike
Dhuna emocionale është më pak e dukshme por po aq dëmtuese. Kjo formë dhune përfshin fyerjet, kërcënimet, poshtërimet dhe manipulimet që synojnë të shkatërrojnë vetëbesimin e viktimës dhe ta bëjnë atë të ndihet e pavlefshme dhe e izoluar. Shpesh viktima e dhunës emocionale ndjen vështirësi për të kuptuar që është në një marrëdhënie abuzive për shkak të natyrës së padukshme të këtij lloji të dhunës.
Dhuna Seksuale
Dhuna seksuale ndodh kur një person detyrohet të marrë pjesë në akte seksuale kundër dëshirës së tij ose kur përdoret seksi si mjet për të kontrolluar dhe poshtëruar personin tjetër. Dhuna seksuale ka pasoja të rënda psikologjike dhe emocionale, siç janë ndjenja e turpit, depresioni, ankthi dhe çrregullimet post-traumatike.
Dhuna Ekonomike
Dhuna ekonomike përfshin kontrollin e plotë të financave nga agresori, duke penguar viktimën të ketë qasje në burime të mjaftueshme financiare për të qenë e pavarur. Kjo mund të përfshijë ndalimin e viktimës që të punojë, të ketë një llogari bankare ose të marrë vendime financiare. Viktimat e dhunës ekonomike shpesh ndihen të bllokuara në marrëdhënie për shkak të varësisë financiare.
Shenjat Kryesore Të Dhunës Në Familje: Si Ta Njohim Abuzimin
Shenjat e dhunës në familje mund të shfaqen në forma të ndryshme dhe të jenë të vështira për t’u dalluar për ata që nuk janë të vetëdijshëm për to. Më poshtë janë disa nga shenjat më të zakonshme që duhet të vëmë re te viktimat dhe agresorët.
Shenjat Fizike Dhe Emocionale Tek Viktimat
Shenjat Fizike
- Mavijosje, plagë ose dëmtime të tjera që shpesh shpjegohen me “aksidente” të paqarta ose të dyshimta.
- Humbje e përkohshme ose e vazhdueshme e vetëkontrollit si rezultat i frikës së vazhdueshme.
Shenjat Emocionale
- Ndryshime të papritura në sjellje, si izolimi nga miqtë dhe familja.
- Frikë, ankth dhe simptoma depresive të thella.
- Sjellje të tërhequra, heshtje e vazhdueshme, ose vështirësi për të folur lirshëm.
- Ndjenja e fajit ose turpit që viktima përjeton për situatën ku ndodhet.
Sjelljet Tipike Të Agresorëve
Agresorët shpesh shfaqin tipare dhe sjellje që përpiqen të kontrollojnë dhe manipulojnë partnerin ose anëtarët e tjerë të familjes. Disa sjellje të zakonshme përfshijnë:
- Xhelozi e ekzagjeruar dhe kontroll i tepërt mbi çdo aspekt të jetës së viktimës.
- Kërcënime të vazhdueshme për të lënduar fizikisht, emocionalisht ose financiarisht.
- Izolimi i viktimës nga miqtë, familja dhe rrjetet sociale për të krijuar varësi dhe për të hequr çdo mbështetje të jashtme.
Shkaqet E Dhunës Në Familje: Pse Ndodh Dhuna?
Dhunës në familje i kontribuojnë shumë faktorë të ndryshëm që shpesh ndërveprojnë me njëri-tjetrin për të krijuar një mjedis të favorshëm për abuzim.
Faktorët Psikologjikë dhe Traumatike
Disa agresorë mund të kenë kaluar trauma të thella në fëmijëri ose kanë përjetuar dhunë nga një prind. Këto përvoja të hershme mund të krijojnë sjellje të dhunshme në të ardhmen. Gjithashtu, probleme të shëndetit mendor, si depresioni, çrregullimet e personalitetit ose varësia nga droga dhe alkooli, mund të përkeqësojnë sjelljen e dhunshme.
Faktorët Shoqërorë dhe Kulturorë
Normat shoqërore dhe kulturore shpesh luajnë një rol të rëndësishëm në normalizimin e dhunës në familje. Në disa kultura, gratë konsiderohen inferiore dhe të varura nga burrat, duke e vështirësuar raportimin e dhunës dhe duke shtuar presionin që viktimat të qëndrojnë në marrëdhënie abuzive. Stereotipet gjinore janë gjithashtu një faktor kryesor që nxit dhunën në marrëdhëniet intime.
Faktorët Ekonomik
Varfëria dhe papunësia krijojnë stres të madh që mund të përkeqësojë konfliktet familjare dhe të çojë në dhunë. Mungesa e burimeve ekonomike krijon një mjedis të ngarkuar, ku presioni për të mbijetuar shpesh përshkallëzohet në dhunë.
Pasojat E Dhunës Në Familje
Pasojat Fizike: Viktimat shpesh përballen me dëmtime serioze si kocka të thyera, dhimbje kronike dhe plagë që kërkojnë ndërhyrje mjekësore.
Pasojat Psikologjike: Ankthi, depresioni, dhe çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD) janë pasoja të zakonshme për viktimat që përjetojnë dhunë të vazhdueshme.
Mënyra Për të Ndihmuar Viktimat E Dhunës
Mbështetja Për Viktimat
Nëse njihni dikë që po përballet me dhunë në familje, mbështetja emocionale është hapi i parë. Ndihmoni duke e drejtuar drejt qendrave të ndihmës dhe burimeve të besueshme. Viktimat shpesh kanë frikë dhe ndjehen të bllokuara, prandaj ofroni një vesh të hapur dhe mundësi reale për të gjetur strehim të sigurt.
Burimet E Ndihmës Dhe Mbështetjes
Ka organizata dhe shërbime që ofrojnë ndihmë për viktimat, duke përfshirë strehim, këshillim psikologjik, dhe ndihmë ligjore. Linjat telefonike të ndihmës dhe këshilltarët profesionistë janë burime kyçe për të ndihmuar personat që përjetojnë dhunë.
Ndërhyrja Dhe Trajtimi I Agresorëve
Trajtimi i agresorëve kërkon një qasje të strukturuar, me përfshirjen e terapisë dhe trajtimit të problemeve të tyre emocionale dhe psikologjike. Ndryshimi i sjelljeve të dhunshme është i mundur me ndërhyrjen e duhur psikologjike dhe sociale.
Kujdesi Për Fëmijët
Fëmijët që përjetojnë dhunë kanë nevojë për ndihmë psikologjike të specializuar për të përballuar traumën. Terapia individuale dhe mbështetja familjare janë të rëndësishme për të adresuar pasojat që dhuna mund të ketë në zhvillimin emocional të tyre.
Nëse ju apo dikush që njihni përballet me dhunë në familje, mos hezitoni të kërkoni ndihmë profesionale. Klinika Ego është këtu për të ofruar mbështetje psikologjike dhe këshillim për t’u përballur me pasojat emocionale të dhunës dhe për të ndihmuar në rindërtimin e vetëvlerësimit dhe sigurisë.
BURIME
Justice Canada-Family Violence
INSTAT Albania-Dhuna në Familje