Çrregullimi deluzional është një formë e çrregullimit psikotik që karakterizohet nga prania e deluzioneve – besime jo të vërteta që nuk përputhen me realitetin, por që ruhen me këmbëngulje edhe përballë provave që vërtetojnë të kundërtën.
Çrregullimi deluzional zakonisht shfaqet në moshën e mesme ose në fazat e mëvonshme të jetës, me një moshë mesatare rreth 40 vjeç.
Llojet persekutues dhe xheloz të këtij çrregullimi janë më të shpeshtë te meshkujt, ndërsa lloji erotomanik haset më shpesh te femrat.
Llojet E Çrregullimit Deluzional
Çrregullimi deluzional ndahet në disa lloje, bazuar në përmbajtjen e deluzioneve:
1. Çrregullimi Deluzional I Erotomanisë
Personi beson se dikush, zakonisht një figurë e njohur ose me status të lartë është i dashuruar me të.
2. Çrregullimi Deluzional I Madhështisë
Individi beson se ka talent të jashtëzakonshëm, fuqi të posaçme ose ka bërë një zbulim të madh, pa ndonjë provë reale që ta mbështesë.
3. Çrregullimi Deluzional I Persekutimit
Besimi se dikush po e ndjek, po e spiunon apo dëshiron t’i bëjë keq. Ky është lloji më i zakonshëm i çrregullimit deluzional.
4. Çrregullimi Deluzional Somatik
Personi beson se ka një sëmundje të rëndë fizike apo një defekt trupor edhe pse analizat mjekësore rezultojnë normale.
5. Çrregullimi Deluzional I Xhelozisë
Deluzionet përfshijnë bindjen se partneri është jobesnik, edhe pse nuk ka asnjë provë konkrete.
6. Çrregullimi Deluzional I Kombinuar
Përmban një kombinim të disa prej llojeve të mësipërme, pa mbizotërim të një tipi.
Simptomat E Çrregullimit Deluzional
Simptoma kryesore është prania e një ose më shumë deluzione për të paktën një muaj. Përveç kësaj, mund të shfaqen:
- Mosbesim i thellë dhe vazhdueshëm ndaj të tjerëve
- Sjellje armiqësore ose mbrojtëse (sidomos te deluzionet të persekutimit)
- Tension me anëtarët e familjes apo kolegët për shkak të bindjeve të rreme
- Mungesë vetëdijeje që besimet janë të çuditshme
- Depresion ose ankth si pasojë e stresit emocional të përjetuar
- Mund të ketë ndryshime të lehta në funksionimin ditor, por pa ndikime të mëdha në jetën sociale apo profesionale
Shkaqet E Çrregullimit Deluzional
Shkaku i saktë i çrregullimit deluzional nuk dihet me siguri, por mendohet se një kombinim i faktorëve biologjikë, psikologjikë dhe mjedisorë luan rol:
Gjenetika – Të afërmit e parë të personave me çrregullime psikotike kanë më shumë gjasa të zhvillojnë këtë çrregullim.
Dëmtime të trurit – Probleme në zonat e trurit që kontrollojnë arsyetimin dhe perceptimin (si lobet frontale dhe temporale).
Stresi – Ngjarjet stresuese si humbja e një personi të dashur ose izolimi shoqëror mund të kontribuojnë.
Përdorimi i substancave – Alkooli dhe droga të caktuara mund të nxisin ose përkeqësojnë deluzionet.
Ndikimi i përvojave të hershme në fëmijëri gjithashtu mund të luajë rol në zhvillimin e mendimeve deluzionale.
Si Diagnostikohet Një Çrregullim Deluzional?
Diagnostikimi i çrregullimit deluzional bëhet nga një psikiatër përmes:
Vlerësimit klinik – Intervistë e detajuar për të kuptuar përmbajtjen e besimeve dhe funksionimin e përgjithshëm.
Përjashtimi i gjendjeve të tjera – Si skizofrenia, depresioni psikotik.
Teste laboratorike dhe vlerësime neurologjike, për të përjashtuar probleme fizike që mund të shkaktojnë simptoma psikotike.
Diagnoza vendoset kur deluzionet janë të pranishme për më shumë se një muaj, pa halucinacione të dukshme dhe me funksionim të përgjithshëm relativisht të ruajtur.
Trajtimi I Çrregullimit Deluzional
Trajtimi është shpesh sfidues, pasi shumica e pacientëve nuk e pranojnë që kanë një problem. Megjithatë, trajtimet më efektive përfshijnë:
1. Trajtimi farmakologjik
- Antidepresivët mund të përdoren kur deluzionet shoqërohen me simptoma të depresionit.
- Anksiolitikët përdoren për menaxhimin e ankthit të lidhur me deluzionet.
2. Psikoterapia
- Terapia konjitive-biheviorale (CBT) ndihmon për të sfiduar besimet e gabuara dhe për të përmirësuar aftësitë sociale.
- Terapia familjare ndihmon në krijimin e një mjedisi mbështetës dhe reduktimin e konfliktit.
3. Mbështetja sociale dhe trajtimi afatgjatë
Roli i familjes, mbështetja psikosociale dhe ndjekja e rregullt nga profesionistët janë shumë të rëndësishme për përmirësimin e cilësisë së jetës së pacientit.
A Ka Komplikacione?
Po. Pa trajtim të duhur, çrregullimi deluzional mund të çojë në:
- Izolim social
- Probleme në marrëdhënie apo në vendin e punës
- Sjellje të rrezikshme ndaj vetes ose të tjerëve (sidomos në deluzionet xheloze ose persekutuese)
- Depresion të rëndë dhe rrezik për vetëvrasje
Kur Duhet Të Kërkoni Ndihmë?
Nëse një person shfaq besime të forta që nuk përputhen me realitetin, dhe këto ndikojnë në marrëdhëniet e tij me të tjerët ose në funksionimin e përditshëm është e domosdoshme të konsultoheni me një profesionist të shëndetit mendor sa më shpejt të jetë e mundur.
Çrregullimi deluzional është një gjendje serioze dhe kronike që shpesh nuk dallohet lehtësisht, pasi personi mund të duket se funksionon normalisht në jetën e përditshme. Megjithatë, deluzionet që përjeton mund të ndikojnë ndjeshëm në shëndetin mendor dhe marrëdhëniet me të tjerët. Zbulimi dhe trajtimi i hershëm janë shumë të rëndësishëm për të përmirësuar cilësinë e jetës dhe për të parandaluar komplikimet.
Nëse ju ose një i afërm i juaji ka shenja të këtij çrregullimi, mos hezitoni të kërkoni ndihmë profesionale.
BURIME
Delusional Disorder – Cleveland Clinic
Delusional Disorder: Types, Symptoms, and Treatment – WebMD