Stresi dhe Ndikimi i Tij Në Infertilitet

A mund të jetë stresi arsyeja pse nuk po mbeteni shtatzënë?

Çdo muaj, shum çifte shpresojnë që testet e shtatzënisë të tregojnë një rezultat pozitiv. Për disa, kjo është një pritje e shkurtër dhe e lumtur. Por për të tjerë, ajo kthehet në muaj, ndoshta edhe vite pritjeje, zhgënjimi dhe ankthi. Dhe në gjithë këtë proces del në pah një faktor shpesh i anashkaluar, por i rëndësishëm: stresi.

Shumë studime kanë treguar se lidhja mes stresit dhe infertilitetit është reale. Kur trupi është nën stres, ai futet në “modalitet mbijetese”, ku riprodhimi nuk është më prioritet.

Në këtë artikull do të analizojmë se si stresi ndikon në organizëm dhe fertilitet, si ndikon te femrat dhe meshkujt, çfarë mund të bëjmë për ta menaxhuar stresin dhe për të rritur shanset për një shtatzëni të suksesshme.

Çfarë Është Stresi?

Stresi është reagimi natyral i organizmit ndaj situatave që perceptohen si kërcënuese apo të vështira. Ky reagim përfshin ndryshime fiziologjike dhe psikologjike, të cilat aktivizojnë sistemin nervor dhe hormonal për t’u përballur me situatën.

Llojet E Stresit

Stresi akut – është i përkohshëm dhe zakonisht ndodh si përgjigje ndaj një ngjarjeje të menjëhershme.

Stresi kronik – zgjat për një kohë të gjatë dhe është më i dëmshmi për shëndetin e përgjithshëm.

Stresi emocional – lidhet me humbje, konflikte, pasiguri, ndjenja dështimi dhe ndonjëherë ndodhet në qendër të infertilitetit.

Stresi fizik – shkaktohet nga mungesa e gjumit, ushqyerja e dobët, sëmundjet apo puna e lodhshme.

Një studim nga American Society for Reproductive Medicine tregon se stresi kronik rrit me 30% rrezikun e infertilitetit.

Si Ndikon Stresi Në Organizëm?

Kur jemi nën stres trupi prodhon kortizol, hormonin e stresit, i cili ndikon negativisht në prodhimin e hormoneve të fertilitetit. Për shembull:

• Ul nivelin e GnRH, hormon kyç për ovulimin te femrat dhe prodhimin e spermës te meshkujt.
• Ndikon në cilësinë e qelizave vezë dhe spermës.
• Shkakton çrregullime menstruale ose ndërprerje të plotë të ciklit.
• Redukton libidon dhe interesin seksual.
• Rrit inflamacionin në organizëm dhe përkeqëson gjendjet si endometrioza ose PCOS.

Infertiliteti – Shkaqet Dhe Faktorët Ndikues

Infertiliteti përkufizohet si pamundësia për të mbetur shtatzënë pas një viti marrëdhëniesh të rregullta seksuale pa mbrojtje. Ky problem prek rreth 10-15% të çifteve në mbarë botën dhe mund të ketë origjinë nga femra, mashkulli ose të dy bashkë.

Shkaqet janë të ndryshme nga problemet hormonale, çrregullimet strukturore deri te faktorët emocionalë dhe mjedisorë. Kuptimi i faktorëve që ndikojnë është hapi i parë drejt gjetjes së një trajtimi të suksesshëm.

Infertiliteti Te Femrat

• Çrregullime hormonale si PCOS apo tiroidja
• Endometrioza
• Probleme në tubat fallopiane
• Çrregullime të mitrës ose qafës së saj
• Stresi kronik që ndërhyn në ovulim dhe ciklin menstrual

Infertiliteti Te Meshkujt

• Numër i ulët i spermës
• Sperma me lëvizshmëri të dobët ose formë jonormale
• Infeksione ose probleme hormonale
• Stresi psikologjik, që ul testosteronin dhe ndikon në performancën seksuale

Lidhja Midis Stresit Dhe Infertilitetit

Një studim i publikuar në Journal of Human Reproductive Sciences zbuloi se femrat që përjetojnë nivele të larta stresi kanë një probabilitet më të ulët për të mbetur shtatzënë edhe kur ndjekin trajtime fertiliteti si IVF( In Vitro Fertilization ). Ky studim sugjeron se stresi shkakton ndryshime neuroendokrine që ndikojnë në funksionimin e sistemit riprodhues.

Po ashtu, meshkujt nën stres kanë treguar cilësi më të ulët sperme dhe libido të reduktuar. Lidhja është ciklike: infertiliteti shkakton stres dhe stresi e përkeqëson infertilitetin.

Shkaqet Kryesore Të Stresit Dhe Presionit Gjatë Infertilitetit

Infertiliteti nuk është vetëm sfidë fizike, por edhe një barrë emocionale që rëndohet nga faktorë të jashtëm dhe të brendshëm.

• Presioni nga familja dhe shoqëria – Pyetjet e vazhdueshme si “Kur do bëheni me fëmijë?” krijojnë ndjenjë faji dhe turpi, sidomos në kulturën tonë ku pritet që fëmija të vijë menjëherë pas martesës.

• Vetëfajësimi dhe ndjenja e dështimit – Femrat ndihen sikur dështojnë si nënë, ndërsa meshkujt përballen me cenim të vetëvlerësimit kur hasin probleme me fertilitetin.

• Frika nga kalimi i kohës – Çdo muaj i pasuksesshëm rrit ankthin për “orën biologjike” dhe shuan shpresat.

• Kostoja emocionale dhe financiare e trajtimeve – Provat e vazhdueshme, analizat dhe shpenzimet e larta krijojnë lodhje dhe stres të shtuar.

• Izolimi – Mungesa e komunikimit me të tjerët e bën situatën edhe më të vështirë për t’u përballuar.

Si Të Menaxhojmë Stresin Për Të Rritur Shanset Për Shtatzëni?

• Meditim dhe mindfulness – ndihmon në uljen e ankthit dhe rikthimin e fokusit.
• Terapia kognitive-biheviorale (CBT) – efektive në menaxhimin e mendimeve negative dhe të fajit.
• Shkrimi emocional (journaling) – ndihmon në shfryrjen e emocioneve dhe përpunimin e ndjenjave.
• Dietë e pasur me antioxidantë, folate, omega-3 dhe zink ndihmon në përmirësimin e fertilitetit.
• Ushtrime fizike të lehta si yoga ose ecja ndihmojnë në qarkullimin e gjakut dhe uljen e stresit.
• Mos qëndroni vetëm. Komunikoni me partnerin, bashkohuni në grupe mbështetëse.
• Kërkoni ndihmë nga miq që ju kuptojnë apo nga çifte të tjerë që po kalojnë të njëjtën situatë.

Roli I Psikologut Në Këtë Rrugëtim Emocional

Shumë çifte harrojnë që shëndeti mendor është po aq i rëndësishëm sa ai fizik në përballjen me infertilitetin.

Një psikolog i specializuar mund të ndihmojë me:

• Reduktimin e ankthit dhe stresit që lidhet me pritjen dhe trajtimet e pafundme
• Rritjen e ndjenjës së shpresës dhe qetësimit emocional
• Përmirësimin e marrëdhënies në çift gjatë kësaj periudhe sfiduese
• Ndihmojë në përgatitjen emocionale për IVF apo trajtime të tjera

Në fakt, shumë klinika fertiliteti në botë bashkëpunojnë ngushtë me psikologë, pasi është provuar se ndërhyrja psikologjike mund të rrisë shanset për shtatzëni.

Përfundim: Një rrugëtim që kërkon kujdes për trupin dhe shpirtin

Infertiliteti është një sfidë e madhe, por nuk jeni vetëm. Ndërsa përpiqeni të kuptoni shkaqet biologjike, mos e anashkaloni stresin emocional që mund të jetë një faktor kyç në këtë udhëtim.

Kujdesi për shëndetin mendor pjesë thelbësore e procesit për të sjellë jetë të re në këtë botë.

Po ndiheni të mbingarkuar nga kjo rrugë e vështirë? Na kontaktoni për një seancë të personalizuar.

BURIME
The relationship between stress and infertility-NIH
Anxiety and sexual stress in men and women undergoing infertility treatment-Fertility and Sterility