Çfarë Është Sëmundja E Alzheimer?
Sëmundja e Alzheimerit është një çrregullim i trurit i cili përkeqësohet gradualisht me kalimin e kohës. Në shkallën e parë, karakterizohet nga transformime në strukturën e trurit që sjellin depozitime të proteinave të caktuara, duke shkaktuar dëme të ndryshme në funksionimin normal të trurit. Sëmundja e Alzheimerit është shkaku kryesor i demencës, një gjendje e cila shoqërohet me një rënie graduale në kujtesën, aftësitë kognitive, sjelljen dhe aftësitë sociale të personit të prekur. Këto ndryshime ndikojnë në aftësinë e një personi për të funksionuar.
A Është Alzheimer Çrregullim Mendor Apo Çrregullim Neurologjik?
Alzheimeri zakonisht konsiderohet si një sëmundje neurologjike më shumë se një çrregullim mendor. Diferenca kryesore midis tyre vjen nga origjina dhe mënyrat se si shfaqen.
Sëmundjet neurologjike përfshijnë kryesisht: Mosfunksionimin ose dëmtimin e sistemit nervor, duke përfshirë trurin, palcën kurrizore dhe nervat. Kushtet si sëmundja e Alzheimerit, sëmundja e Parkinsonit, epilepsia dhe skleroza e shumëfishtë bëjnë pjesë në këtë kategori. Këto çrregullime shpesh përfshijnë anomali strukturore ose funksionale në tru ose në sistemin nervor.
Çrregullimet mendore prekin kryesisht: Disponimin, sjelljen dhe funksionin kognitiv. Këto kushte, të tilla si: Depresioni, Çrregullimet e Ankthit, Skizofrenia dhe Çrregullimi Bipolar, shpesh rezultojnë nga një ndërveprim kompleks i faktorëve gjenetikë, mjedisorë
dhe psikologjikë. Zakonisht nuk kanë të njëjtin nivel të dëmtimit strukturor ose mosfunksionimit të parë në sëmundjet neurologjike.
Përse Alzheimer Konsiderohet Një Çrregullim Mendor?
Sëmundja e Alzheimerit kategorizohet si një çrregullim mendor sepse prek kryesisht funksionet njohëse si kujtesa, arsyetimi dhe aftësitë gjuhësore, të cilat janë përbërës kyç të proceseve mendore. Ndërsa ndikon gjithashtu në emocione, funksionet njohëse janë zakonisht shenjë dalluese e gjendjes.
Si ndikon Alzheimer në emocionet dhe funksionet njohëse:
Rënia kognitive: Alzheimer në mënyrë progresive dëmton funksionet njohëse. Humbja e kujtesës është shpesh një nga simptomat më të hershme dhe më të theksuara. Njerëzit me Alzheimer mund të kenë vështirësi të kujtojnë ngjarjet, emrat ose bisedat e fundit. Me kalimin e kohës, preken edhe funksione të tjera njohëse si: Zgjidhja e problemeve, vendimmarrja dhe aftësitë gjuhësore.
Ndryshimet emocionale: Alzheimer mund të shkaktojë ndryshime të rëndësishme emocionale. Kur funksionet njohëse bien, individët mund të bëhen të frustruar, të shqetësuar ose nervoz, veçanërisht kur ata luftojnë për të kujtuar gjërat ose për të komunikuar në mënyrë efektive. Ata gjithashtu mund të përjetojnë luhatje humori ose periudha konfuzioni dhe çorientimi, të cilat mund të ndikojnë më tej në mirëqenien e tyre emocionale.
Ndryshimet e personalitetit: Alzheimer mund të çojë në ndryshime në tiparet e personalitetit. Dikush që dikur ishte miqësor dhe i shoqërueshëm mund të bëhet i tërhequr dhe apatik. Anasjelltas, individët që më parë ishin të rezervuar mund të shfaqin impulsivitet ose agresion jo karakteristik. Këto ndryshime shpesh rrjedhin nga dëmtimi themelor i trurit i shkaktuar nga sëmundja.
Vështirësi në shprehjen e emocioneve: Individët mund të kenë vështirësi të shprehin emocionet e tyre ose të kuptojnë emocionet e të tjerëve. Kjo mund të çojë vështirësi në komunikim dhe tendosje marrëdhëniesh me kujdestarët dhe të dashurit.
Përse Alzheimer Konsiderohet Një Çrregullim Neurologjik?
Sëmundja e Alzheimerit shpesh klasifikohet veçmas nga çrregullimet mendore, kryesisht sepse është një çrregullim neurodegjenerativ që ndikon në strukturën dhe funksionin e trurit dhe jo vetëm proceset psikologjike. Alzheimer ka efekte të thella në njohjen, sjelljen dhe gjendjen shpirtërore por shkaku kryesor i saj qëndron në ndryshimet fizike dhe dëmtimin e indeve të trurit.
Alzheimer karakterizohet nga akumulimi i agregateve jonormale në tru, duke çuar në humbjen graduale të neuroneve dhe indeve të trurit. Këto ndryshime prishin komunikimin midis neuroneve, duke dëmtuar funksionet njohëse si kujtesa dhe arsyetimi. Me kalimin e kohës, kur sëmundja përparon, ajo mund të ndikojë rëndë aftësinë e një personi për të kryer aktivitetet e përditshme në mënyrë të pavarur.
Në përmbledhje, sëmundja e Alzheimerit konsiderohet si një sëmundje neurologjike ku prek dhe afekton aspektet e çrregullimeve mendore, sepse ndikon si në funksionet njohëse ashtu edhe në strukturën dhe funksionin e trurit, duke theksuar ndërlidhjen e neurologjisë dhe psikiatrisë në kuptimin dhe menaxhimin e gjendjes. Kjo është arsyeja pse trajtimi dhe menaxhimi i sëmundjes së Alzheimerit shpesh kërkon një qasje të ndërthurur nga neurologjia dhe psikiatria.
BURIME
NIH-Alzheimer’s Disease Fact Sheet
WebMD-What Alzheimer’s Does to Your Body
UTHealthHouston-Alzheimer’s Disease